လူသားမ်ား ႐ုတ္တရက္ ေသဆုံးျခင္းနဲ႔မသန္မစြမ္းျဖစ္ရျခင္းေတြမွာ ေလျဖတ္ေရာဂါဟာ အဓိကအေၾကာင္းအရင္း တစ္ခုအေနနဲ႔ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒီေလျဖတ္တာကို ေဆးပညာအရေတာ့ Stroke လို႔ေခၚပါတယ္။ ေလျဖတ္ျခင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ ၂မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ထုိ ၂မ်ိဳးကေတာ့
၁။ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးေၾကာပိတ္လို႔ ေလျဖတ္ျခင္း(ဦးေႏွာက္ထဲမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာငယ္ေလးေတြ က်ဥ္းၿပီးပိတ္ေနတာေၾကာင့္ သို႔မဟုတ္ တစ္ျခား ေသြးေၾကာႀကီးေတြထဲက ေသြးခဲဟာ လာပိတ္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေလျဖတ္ျခင္း) ဆိုတဲ့ Ischaemic stroke နဲ႔
၂။ ဦးေႏွာက္အတြင္း ေသြးေၾကာေပါက္လို႔ ေလျဖတ္ျခင္း (ဦးေႏွာက္အတြင္းေသြးေၾကာေလးမ်ား ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္လို႔ ေပါက္ထြက္တာေၾကာင့္္ ျဖစ္လာတဲ့ေလျဖတ္ျခင္း) ဆိုတဲ့ Hypertensive stroke ဆိုၿပီးေတာ့ ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
႐ုတ္တရက္ ေလျဖတ္ၿပီးၿပီးခ်င္း တစ္မိနစ္ၾကာတိုင္းမွာ ဦးေႏွာက္အတြင္းရွိဆဲလ္ေပါင္း ၁ဒသာမ ၉သန္းဟာ ေသြးေကာင္းစြာ မရတဲ့အတြက္ ပ်က္စီးရပါတယ္။ ေလျဖတ္တဲ့အခ်ိန္နဲ႔ ေဆးကုသမႈရတဲ့အခ်ိန္ႏွစ္ခုၾကား အခ်ိန္ကာလဟာ ၾကာလာေလေလ ဦးေႏွာက္ထဲက ဆဲလ္ေတြက ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈႏႈန္း မ်ားေလေလပါပဲ။
ေလျဖတ္ျဖတ္ခ်င္း ေစာစီးစြာကုသမႈ ခံယူရခဲ့ပါက ဦးေႏွာက္အတြင္းရွိ ဆဲလ္ပ်က္စီးမႈ အရမ္းမမ်ားေသးတဲ့အတြက္ လူနာဟာ အေကာင္းပတိအတိုင္း ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ဖို႔အတြက္ အခြင့္အေရးပိုမ်ားပါတယ္။
ေလျဖတ္မႈ အခ်ိန္ၾကာျမင့္လာရင္(ဆိုလိုတာက ေလျဖတ္ျဖတ္ခ်င္း သင့္ေတာ္တဲ့ေဆးကုသမႈမရဘဲ ၾကာေနရင္) ဦးေနာက္အတြင္းရွိ ဆဲလ္ပ်က္စီးမႈမ်ားတဲ့အတြက္ လူနာဟာ စကားေျပာဖို႔ ခက္ခဲတာ၊ မွတ္ဉာဏ္ေတြဆုံးရႈံးတာနဲ႔ ေျခလက္ျပန္လည္လႈပ္ရွားႏိုင္ေျခ နည္းသြားတာေတြျဖစ္ဖို႔ ပိုအခြင့္အေရးမ်ားပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ေရာဂါလကၡဏာခံစားရရခ်င္းမွာ ေဆးခန္း ေဆး႐ုံျပၿပီး ေစာစီးစြာကုသမႈခံယူဖို႔က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီအတြက္ ဒီတစ္ပတ္ရဲ႕ေသာၾကာေန႔ညခ်မ္းေလးမွာ လူအမ်ား သတိထားေလ့မရွိတဲ့ ေလျဖတ္ခါနီးရင္ ျပတတ္ေသာ လကၡဏာ (၆)ခ်က္ကို အခုလုိပဲ ေမတၱာနဲ႔ ေရးသားတင္ျပေပးလုိုက္ပါတယ္။
၁။ ေခါင္းတအားကိုက္ျခင္း
လူတိုင္းနီးပါး မၾကာခဏ ေခါင္းကိုက္တတ္ပါတယ္။ ေခါင္းကိုက္ရျခင္း အေၾကာင္းေတြကလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ေခါင္းကိုက္တာကို လူအမ်ားစုက သိပ္အေလးထားေလ့ မရွိတတ္ၾကပါဘူး။ သို႔ေသာ္ အခုတစ္ခါ ေခါင္းကိုက္တာက အရင္အခါေတြနဲ႔မတူ တအားျပင္းျပင္းထန္ထန္ကိုက္တာ သို႔မဟုတ္ အရင္က တစ္ခါမွ ေခါင္းကိုက္တာမျဖစ္ဘဲ စျပီးေတာ့ ခုမွေခါင္းကိုက္တာမ်ိဳးဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ ေလျဖတ္ေရာဂါလကၡဏာ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ ကြဲကြဲျပားျပားကေတာ့ ဆရာဝန္ေတြက စမ္းသပ္စစ္ေဆးၾကည့္မွ သိမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေပါ့ေပါ့တန္တန္သေဘာမထားဘဲ နီးစပ္ရာေဆး႐ုံ ေဆးခန္းျပသဖို႔အတြက္ ေကာင္းေကာင္း လိုအပ္ပါတယ္။
၂။ အျမင္အာ႐ုံက တစ္ခုကို ႏွစ္ရိပ္ႏွစ္ထပ္ျမင္ရျခင္း
အရာဝတၳဳတစ္ခုကို ႏွစ္ရိပ္ႏွစ္ထပ္ျမင္ရျခင္း ၊ အျမင္မႈန္ဝါးျခင္း၊ မ်က္စိတစ္ဖက္ ႐ုတ္တရက္ မျမင္ရျခင္းစတာေတြဟာ ေလျဖတ္ျခင္းရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူအမ်ားစုဟာ ဒီလိုႏွစ္ရိပ္ႏွစ္ထပ္ျဖစ္တာ ၊ အျမင္မႈန္ဝါးတာေတြျဖစ္ရျခင္းက ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္လို႔ ၊ အသက္ႀကီးလို႔ ၊ ျဖစ္ရတာလို႔ပဲ မွတ္ယူၿပီးေတာ့ ေပါ့ေပါ့ဆဆေနတာေတြ မ်ားပါတယ္။ အေရးေပၚေဆးကုသမႈပညာရပ္အထူးကု ဆရာဝန္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာကာ႐ိုလင္း ကေတာ့ လူအမ်ားစုဟာ ထင္သလို ျမင္ကြင္းအာ႐ုံ ႏွစ္ရိပ္ႏွစ္ထပ္ျမင္ရျခင္း ၊ အျမင္ဝါးျခင္းေတြဟာ အသက္ႀကီးလို႔ ျဖစ္တာ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္လို႔ မ်က္စိအသုံးျပဳတာမ်ားလို႔ ျဖစ္တာ မဟုတ္ႏိုင္ဘဲ ေလျဖတ္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပုိမ်ားေၾကာင္း ေျပာျပထားပါတယ္။
၃။ အိပ္ရာအထ လက္ေမာင္းနဲ႔ေျခေထာက္မ်ား ထုံက်င္ေနျခင္း
တေရးအိပ္ၿပီးေတာ့ ႏိုးလာတဲ့အခါ ေျခလက္ေတြ ထုံက်င္တာမ်ိဳးျဖစ္ရင္ ငါ အခ်ိန္ၾကာႀကီး ဖိအိပ္မိလို႔ျဖစ္တာပဲ ဆိုၿပီး လူအမ်ားစုက အလြယ္တကူ ေပါ့ေပါ့ေလ်ာ့ေလ်ာ့ပဲ ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဒီလုိ ထုံက်င္ေနတာဟာ ၁၅မိနစ္ ကေန နာရီဝက္ၾကာတဲ့အခ်ိန္ထိ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာမႈမရွိရင္ေတာ့ ေဆးခန္းျပသဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီလိုထုံတာက်င္တာဆက္ျဖစ္ေနျခင္းက သင့္ေက်ာ႐ိုးမွ ဦးေခါင္း ေနာက္ပိုင္းသို႔သြားတဲ့ ေသြးေၾကာထဲမွာ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသြးစီးဆင္းမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္လို႔ပါ။
၄။ စကားေျပာရာတြင္ ဗလုံးဗေထြးျဖစ္ေနျခင္း
လူတစ္ခ်ိဳ႕က စကားေျပာရာမွာ ဗလုံးဗေထြးျဖစ္လာရင္ စိုးရိမ္ၿပီး ေဆးခန္းျပတတ္ၾကေပမယ့္ လူအမ်ားစုကေတာ့ ဒီလိုစကားေျပာရာမွ ဗလုံးဗေထြးျဖစ္တာဟာ ပင္ပန္းလို႔ သို႔မဟုတ္ မိမိေသာက္သုံးေနတဲ့ တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ ေဆးဝါးမ်ားရဲ႕ (ဥပမာ တခ်ိဳ႕ကိုက္ခဲနာက်င္မႈေပ်ာက္ေဆးမ်ား) ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆၿပီးေတာ့ပဲ ေပါ့ေပါ့ဆဆ ေနတတ္ၾကပါတယ္။ စကားမ်ား ဗလုံးဗေထြးျဖစ္တာဟာ ေလျဖတ္ႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းတစ္ခုျဖစ္ဖို႔အတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားတာေၾကာင့္ ဆရာဝန္နဲ႔ျပသစစ္ေဆးၿပီး ေကာင္းေကာင္း ကုသမႈခံယူဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ စကား ဗလုံးဗေထြးျဖစ္တာနဲ႔တြဲျဖစ္တတ္တာေတြကေတာ့ မ်က္ႏွာတစ္ျခမ္း႐ြဲ႕သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ ခႏၶာကိုယ္ကုိ ဟန္ခ်က္မထိန္းႏိုင္ဘဲ ဒယိမ္းဒယိုင္ျဖစ္ျခင္း
လူတစ္ခ်ိဳ႕က အထူးသျဖင့္ အရက္ေသာက္တဲ့သူေတြဆိုရင္ ခႏၶာကိုယ္ဟန္ခ်က္ပ်က္ၿပီးေတာ့ ဒယိမ္းဒယိုင္ျဖစ္တာဟာ သူတို႔ မေန႔ညတုန္းက အေသာက္မ်ားသြားလို႔ ဒီမနက္ဒီလိုျဖစ္တာလို႔ ယူဆတတ္ၾကပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း အိပ္ေရးပ်က္လို႔ ၊ ပင္ပန္းလို႔ ၊ အစားေသာက္နည္းလို႔ ၊
ေခြၽးထြက္လြန္လို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆထားတတ္ၾကပါတယ္။ ဒယိမ္းဒယိုင္းျဖစ္ၿပီး ဟန္ခ်က္ပ်က္တာဟာ သင့္ရဲ႕ ဦးေႏွာက္ဆီကို ေသြးစီးဆင္းမႈ ေလ်ာ့နည္းသြားတာေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႐ုတ္တရက္ ဒီလိုမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာၿပီဆိုပါက နီးစပ္ရာကို အကူအညီေတာင္းၿပီးေတာ့ ေဆးခန္းျပသဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
၆။ ဇေဝဇဝါျဖစ္ၿပီး စိတ္ရႈပ္ေထြးကာ စိတ္ခံစားမႈမ်ား မၾကည္မလင္ျဖစ္ျခင္း
ဒီဘက္ေခတ္မွာ စားဝတ္ေနေရးၾကပ္တည္းလို႔ ႐ုန္းကန္ေနရၿပီး စိတ္ရႈပ္ေထြးမႈေတြလည္း မၾကာခဏ ခံစားရတတ္ၿပီး စိတ္မၾကည္မလင္တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စိတ္ရႈပ္ေထြးတဲ့အခါ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို ျပန္မွတ္မိရန္၊ စကားတစ္လုံးေျပာရန္အတြက္ အခ်ိန္ေပးစဥ္းစားရတဲ့အခါမ်ိဳးေတြ လူတိုင္းမွာရွိႏိုင္ေပမယ့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာစဥ္းစားမရျခင္း ၊ တစ္ခုခုကိုေျပာရန္ အခ်ိန္အၾကာႀကီး အာ႐ုံစိုက္စဥ္းစားေသာ္လည္း ေပၚမလာျခင္း ၊
ေျပာမရျခင္းေတြျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ ေဆးခန္းျပၿပီး စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္သင့္ပါတယ္လို႔ အေရးေပၚေဆးပညာရွင္ အထူးကုဆရာဝန္ ေဒါက္တာကာ႐ိုလင္းက အႀကံျပဳထားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ ႐ုတ္တရက္ စိတ္ရႈပ္ေထြးကာ စိတ္ခံစားမႈေတြ မၾကည္မလင္ျဖစ္ျခင္းဟာလည္း ေလျဖတ္ခါနီးရင္ လကၡဏာတစ္ခုအေနနဲ႔ ျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားတဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ ျဖစ္ေနလုိ႔ပါပဲ။
Ref(Reader Digest – ေလျဖတ္ျခင္းနဲ႔က်န္းမာေရး ေဆာင္းပါးမွ)
ရွမ္းပုတ္(မုိမုိေလး)
