လိပ္ဆူးေရႊ ( လိပ္စေဝ ) ပင္
ေနရာေဒသအလိုက္ အေခၚေျပာင္းလဲႏိုင္ပါသည္။
ကြ်န္ေတာ္ေနတဲ႔ ရြာက အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ အိမ္ေထာင္သက္တမ္း ( ၅ )နွစ္ ေက်ာ္ျပီ ကေလးမရတာေႀကာင့္ နားလည္သူကိုေမးႀကည့္ေတာ့ …
ေဆးနည္း
★★★
★★★★★★★
★★★★★★★★★★
လိပ္ဆူးရွည္ပဥၥငါးပါးကိုေရသန္႔နဲ႕ေဆးခုတ္စင္းျပီး ေရနဲ႕က်ိဳ တႀကိမ္ေသာက္ရင္ ေရေႏြးႀကမ္းပန္းကန္တလုံးနဲ႕ တခြက္ကို ၂ ႀကိမ္ ၃ ႀကိမ္ ေသာက္ခိုင္းတာ ကေလးရခဲ႕ပါတယ္ ။
ရြာမွာ လက္ေတြ႕ ႏွစ္ဦး သုံးဦးရွိပါျပီးလက္ေတြ႕နည္းပါ ။
နကၡတၱေရာင္ျခည္
Sai Min Thant
#အပင္
အပြင့္ကိုအစြဲျပဳ၍ ခရမ္း၊အျဖဴၾကား၊အျဖဴ၊အဝါဟု(၄)မ်ဳိးကြဲျပား၏။အဝါမ်ဳိးမွာအေပါဆံုးျဖစ္၏။၎အပင္(၄)မ်ဳိးစလုံး၏ အပင္အ႐ြက္အနိမ့္အျမင့္မွာ
မ်ားစြာကြာျခားမႈမရွိပါ။အပင္မွာခ်ဳံပင္ငယ္မ်ဳိးျဖစ္၏။(၂)ေပမွ(၅)ေပအထိျမင့္၏။အကိုင္းအခက္အလြန္မ်ား၏။ပင္စည္၊အကိုင္း၊အခက္တို႔၌ခြၽန္ထက္ေသာ
ဆူးကေလးမ်ား မ်ားစြာရွိသည္။
#အ႐ြက္
အ႐ြက္မွာဆိုင္ထြက္၏။ရွည္ေမ်ာေမ်ာပုံ႐ြက္ထိပ္ခြၽန္ၿပီး႐ြက္ရင္းသြယ္သည္။႐ြက္နားညီ၊႐ြက္ေၾကာထင္ရွားၿပီး႐ြက္ညႇာရွည္သည္။အ႐ြက္အဖ်ားတြင္ဆူးကေလးရွိသည္။
#အပြင့္
အဝါေရာင္ရွိသည္။႐ြက္ညႇာရင္းရွိအဆစ္မွထြက္၏။ပြင့္ခ်ပ္(၅)ခုဆိုင္၍ကေတာ့ပုံသဏၭာန္ပြင့္၏။အတြင္းမွဝတ္ဆံမ်ွင္(၂)ခုထြက္၏။အပြင့္အရွည္မွာ(၁)လက္မခန္႔ရွိ၏။
#အသီး
ဆူးရွိ၏။အလ်ား(၁)လက္မခန္႔သာရွိ၏။အေစ့မွာ(၂)ေစ့ခန္႔သာပါ၏။အသီးမွာႏုလ်ွင္စိမ္း၍ရင့္လ်ွင္အျပာရင့္ေရာင့္ျဖစ္သြားသည္။
***ေပါက္ေရာက္ပုံ***
ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား၌ေပါက္ေရာက္သည္။အထူးသျဖင့္ေျမလြတ္ေျမလပ္၊စားက်က္မ်ား၊ကုန္းတန္းမ်ားတြင္ေတြ႕ရသည္။၎အပင္တို႔သည္ေႏြရာသီတြင္ေျခာက္ေသြ႕ကုန္ၿပီးလ်ွင္မိုးရာသီတြင္အမ်ားအျပားေပါက္ေရာက္ၾကသည္။စြတ္စိုေသာအခ်ဳိ႕အရပ္မ်ားတြင္ဆယ့္ႏွစ္ရာသီလုံးလုံးေပါက္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။
အထူးသျဖင့္အထက္ျမန္မာျပည္တြင္မ်ားစြာေပါက္ေရာက္သည္။သဘာဝအေလ်ာက္ေပါက္သည္။
***အသုံးျပဳသည့္အစိတ္အပိုင္း***
ပဥၥငါးပါး၊အ႐ြက္၊အျမစ္
***အာနိသင္***
လိပ္ဆူးေ႐ႊသည္ပူခါးစပ္အရသာရွိၿပီးအဖန္အရသာအနည္းငယ္ပါရွိသည္။ေလကိုထူးကဲစြာရေစ၏။ေသြးေၾကာမ်ားကိုပြင့္ေစျခင္းေၾကာင့္အေၾကာဆိုင္း၍
ေသြးေလမေလွ်ာက္ေသာေရာဂါမ်ားတြင္အက်ဳိးျပဳ၏။ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျခင္းကိုျဖစ္ေစျခင္း၊အားအင္ကိုတိုးပြားေစျခင္း၊အေရျပားေရာဂါမ်ားႏွင့္ေသြးေရာဂါတို႔၌
မ်ားစြာအက်ဳိးရွိ၏။ေသြးအားတိုးေဆးမ်ားတြင္လည္းဆူးပန္းပြင့္ကဲ့သို႔လိပ္ဆူးေ႐ႊပြင့္ကိုထည့္၍အသုံုးျပဳပါသည္။ဆူးပန္းပြင့္ႏွင့္အက်ဳိးသြားတူသျဖင့္ဆူးပန္းပြင့္အစား
လိပ္ဆူးေ႐ႊပြင့္ကိုအသုံးျပဳႏိုင္ပါသည္။လူကိုလြန္စြာဝၿဖိဳးေစတတ္သည္။မ်က္စိနာ၊မီးယပ္ေရာဂါမ်ားႏွင့္သင့္၏။
***အသုံးျပဳပုံ***
(၁)ပဥၥငါးပါးျပဳတ္ရည္တြင္ခ်င္းေျခာက္မႈန္႔ျဖဴး၍ကေလးကိုတိုက္ေကြၽးလ်ွင္ကေလးမ်ားဝမ္းပ်က္ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေစ၏။
(၂)ပဥၥငါးပါးသတၱဳရည္(သို႔)၎သတၱဳရည္ကိုႏွမ္းဆီႏွင့္ေရာခ်က္ၿပီးဝဲယားနာ၊ေပြးနာႏွင့္အနာေပါက္မ်ားကိုလိမ္းရ၏။
(၃)လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္ကိုျပာခ်ၿပီးေထာပတ္၊ႏွမ္းဆီစသည္တို႔ႏွင့္ေရာလိမ္းေသာ္အနာမ်ားကိုအျမန္အသားႏုတက္ေစၿပီးအေပ်ာက္ျမန္ေစ၏။
(၄)အ႐ြက္ျပဳတ္ရည္ကိုကေလးလူႀကီးမ်ားေသာက္လ်ွင္ေခြၽးေကာင္းစြာထြက္ေစ၍အဖ်ားႏွင့္တကြေခ်ာင္းဆိုးအေအးမိျခင္းကိုပါေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္။
(၅)အ႐ြက္သတၱဳရည္ကိုကင္းကိုက္ေသာဒဏ္ရာေပၚသို႔ဆြတ္ေပးျခင္းျဖင့္ကင္းဆိပ္ကိုေျပေစသည္။ေရာင္ရမ္းေသာေနရာမ်ားေပၚ၌လိမ္းေပးလ်ွင္လည္း
အေရာင္ေလ်ာ့ေစသည္။
(၆)အ႐ြက္က်ျပဳတ္ရည္ကိုခပ္ေႏြးေႏြးငုံေပးေသာ္နဲ႔ေနေသာသြားမ်ားကိုျပန္ခိုင္လာေစပါသည္။
(၇)လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္ႏွင့္ကြကၠရာဆတူေရာႀကိတ္၍သြားေျခတြင္ကပ္ထားေသာ္သြားနာ၊သြားကိုက္ျခင္းႏွင့္သြားေျခမွေသြးယိုစိမ့္ျခင္းတို႔ကိုေပ်ာက္ေစပါသည္။
#လိပ္ဆူးေ႐ႊ
*** ပုံသဏၭာန္***
လိပ္ဆူးပင္သည္ပင္ငယ္ၿခံဳမ်ဳိးျဖစ္၏။၎(၄)မ်ဳိးစလုံးမွာအပင္အ႐ြက္အနိမ့္အျမင့္မွာမ်ားစြာကြာျခားမႈမရွိေခ်။
အပြင့္ကိုအစြဲျပဳ၍အညိဳ၊အနီ၊အျဖဴ၊အဝါအားျဖင့္(၄)မ်ဳိးကြဲေလ၏။အပြင့္သည္အ႐ြက္၏အရင္းအဆစ္မွေန၍ထြက္၏။
(၁)လက္မခန္႔အလ်ားရွိ၏။ပြင့္ခ်ပ္(၅)ခုဆိုင္၍ကေတာ့သဏၭာန္ပြင့္၏။အတြင္းမွဝတ္ဆံမ်ွင္(၂)ခုထြက္၏။အဝါမ်ဳိးသည္အမ်ားဆံုးျဖစ္၏။
လိပ္ဆူးေ႐ႊဟူ၍၎၊လိပ္စေ႐ြဟူ၍၎၊လိပ္သေ႐ြဟူ၍၎ေဒသအလိုက္ေခၚေဝၚၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။အထက္ဗမာျပည္တြင္မ်ားစြာေပါက္ေရာက္တတ္၏။
၎အပင္မ်ားသည္မ်ားေသာအားျဖင့္အျမင့္(၂)ေပမွ(၅)ေပအထိျမင့္ၾက၏။အကိုင္းအခက္လြန္စြာမ်ား၏။
ခြၽန္ထက္ေသာဆူးငယ္ကေလးမ်ားပင္စည္၊အကိုင္းအခက္တို႔၌မ်ားစြာရွိကုန္၏။အသီး၌လည္းဆူးရွိ၏။
အသီးသည္အလ်ား(၁၂)ပဲမွ(၁)လက္မသာသာရွည္၏။အ႐ြက္မွာအရင္းအဖ်ားခြၽန္သြယ္၏။
(၂)လက္မမွ(၅)လက္မအထိအလ်ားရွိ၍(၁)လက္မခြဲမွ(၂)လက္မအထိအနံရွိ၏။၎အပင္တို႔သည္ေႏြရာသီတြင္ေျခာက္ေသြ႕ကုန္ၿပီးလ်ွင္
မိုးရာသီတြင္အမ်ားအျပားေပါက္ၾက၏။စြတ္စိုေသာအခ်ဳိ႕အရပ္မ်ားတြင္ဆယ့္ႏွစ္ရာသီလုံးလံုးစိမ္းလန္းစိုေျပ၍ေပါက္ေနသည္ကိုေတြ႕ရ၏။
အသီးမွာႏုလ်ွင္စိမ္း၍ရင့္လ်ွင္အျပာရင့္ေရာင္ျဖစ္သြား၏။အသီးတြင္(၂)ေစ့မ်ွသာရွိ၏။
***လိပ္ဆူး(၄)မ်ဳိးတို႔၏ဂုဏ္ႏွင့္စြမ္းရည္***
#လိပ္ဆူးျဖဴ
လိပ္ဆူးျဖဴသည္ခါးေသာအရသာရွိ၏။ႏူးညံ့၏။ပူ၏။သြားမ်ားကိုအက်ဳိးျပဳ၏။ပိုးကိုႏိုင္၏။
အေရျပားေရာဂါေၾကာင့္ယားျခင္း၊ပိုးျခင္တို႔ကိုက္၍ယားျခင္း၊ဝဲစို၊ဝဲေျခာက္စေသာေရာဂါမ်ား
ႏူနာ၊သြားနာ၊သြားကိုက္စသည္တို႔ကိုမ်ားစြာအက်ဳိးျပဳ၏။
#လိပ္ဆူးဝါ
လိပ္ဆူးဝါသည္အရသာခါး၏။ဖန္၏။ဆာေလာင္မြတ္သိပ္ျခင္းကိုျဖစ္ေစ၏။အေရျပားေရာဂါႏွင့္ေသြးေရာဂါတို႔ကို
မ်ားစြာအက်ဳိးျပဳ၏။
#လိပ္ဆူးနီ
လိပ္ဆူးနီသည္အရသာခါး၏။ပူ၏။ကိုယ္သားကိုယ္ေရအေရာင္အဆင္းကိုၾကည္လင္ေတာက္ပေစ၏။
ေသြးေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ဝမ္းေဖာေရာင္ျခင္း၊နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း၊ပန္းနာရင္က်ပ္၊ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔ကိုဖ်က္ဆီးႏိုင္၏။
#လိပ္ဆူးညိဳ
လိပ္ဆူးညိဳသည္ေရာင္ရမ္းျခင္း၊အနာေပါက္ျခင္းအေရျပားေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ေလႏွင့္သလိပ္ေရာဂါတို႔ကို
ပယ္ေဖ်ာက္ႏိုင္၏။
#ရသရတနာကရ-က်မ္းဆရာ၏အျမင္
လိပ္ဆူးဝါကိုက်ဳိၿပီးလ်ွင္တစ္ညစိမ္၍ထားပါ။ေနာက္တစ္ေန႔ေသာက္မူ(သို႔မဟုတ္)လိပ္ဆူးဝါအျမစ္အစိုကိုသတၱဳရည္ညႇစ္၍ေသာက္မူ
မီးဖြား၍ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာေရာဂါမ်ားကိုဖ်က္ဆီးႏိုင္၏။
#အသားႏုတက္လိမ္းေဆး
၎လိပ္ဆူးဝါ႐ြက္ကိုျပာခ်၍၎ျပာကိုေထာပတ္ႏွင့္ေရာ၍လိမ္းက်ံမူမက်က္ႏိုင္ေသာအနာမ်ားအသားႏုတက္၍အေပ်ာက္ျမန္၏။
#ေရွးက်ေသာက်မ္းဆရာတစ္ဦး၏အျမင္
၎လိပ္ဆူးဝါပဥၥငါးပါးကိုႀကိတ္၍ႏွမ္းဆီႏွင့္ေရာခ်က္ပါ။၎ဆီကိုလိမ္းမူေပြးနာမ်ဳိးစုံ၊ယားနာမ်ဳိးစုံႏွင့္အနာေပါက္မ်ားအတြက္မ်ားစြာအက်ဳိးရွိ၏။
၎အ႐ြက္သတၱဳရည္-၁က်ပ္၈ပဲ-လူအိုႀကီးမ်ားေသာက္လ်ွင္ေခြၽးေကာင္းစြာထြက္၍အဖ်ားေရာဂါလည္းေပ်ာက္ကင္းၿပီးလ်ွင္ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊
အေအးမိျခင္းကိုလည္းပယ္ေဖ်ာက္ႏိုင္၏။
#အခ်ဳိ႕က်မ္းဆရာႀကီး၏အျမင္
၎အ႐ြက္သတၱဳရည္ကိုညႇစ္ယူ၍ထားပါ။ကင္းညာဘက္ကိုကိုက္မူဘယ္ဘက္ႏွာေခါင္းမွရႈ၍ဘယ္ဘက္မွကိုက္မူညာဘက္ႏွာေခါင္းမွာရႈ(သို႔မဟုတ္)
ဂြမ္းစသည္တြင္ဆြတ္၍ညႇစ္ခ်ေပးပါ။ကင္းဆိပ္ေျပလိမ့္မည္။၎သတၱဳရည္ကိုေရာင္ရမ္းသူမ်ားကိုလိမ္းမူေရာင္ရမ္းျခင္းမွေပ်ာက္ကင္း၏။
#စကၠဒတၲက်မ္းဆရာ၏အျမင္
၎လိပ္ဆူးေ႐ႊအ႐ြက္ကိုက်က်ျပဳတ္၍ခပ္ေႏြးေႏြးကိုငုံေပးမူနဲ႔ေသာသြားမ်ားျပန္၍ခိုင္ေစ၏။
#အခ်ဳိ႕ဆရာတို႔ကား
လိပ္ဆူးေ႐ႊ၏အ႐ြက္ႏွင့္ကြကၠရာတို႔ဆတူေရာႀကိတ္၍သြားေျခတြင္ကပ္ထားမူသြားနာ၊သြားကိုက္ေပ်ာက္ကင္း၏။
သြားေျခအရင္းမွေသြးယိုစီးျခင္းလည္းေပ်ာက္ကင္း၏။
#ဆရာႀကီး၏အျမင္
လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္၏သတၱဳရည္ကိုညႇစ္ယူ၍ထားပါ။သူငယ္မ်ားေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ဖ်ားနာျခင္း၊သလိပ္ထျခင္းတို႔ကိုပ်ားရည္ႏွင့္သၾကား(သို႔မဟုတ္)ေရေႏြးစသည္တို႔ႏွင့္ေရာ၍ေႂကြဇြန္းငယ္(၂)ဇြန္းမ်ွေန႔အခါ၌(၂)ႀကိမ္တိုက္ပါ။၎အ႐ြက္ကိုျပာခ်၍၎ျပာႏွင့္ဆန္ပုန္းရည္ေရာေသာက္မူေဖာေရာင္ျခင္း၊ေရဖ်ဥ္းေရာဂါဟူသမ်ွက်ဆင္းေလ၏။
ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါမ်ားလည္းေပ်ာက္ကင္း၏။
#ေဒါက္တာနာဒကရႏၷီ၏အျမင္
၎လိပ္ဆူးေ႐ႊ၏သတၱဳရည္ကိုမိုးဦးက်အခ်ိန္တြင္ေျခဖဝါး၊ေျခေခ်ာင္းအၾကားတို႔၌ျဖစ္တတ္ေသာဝဲနာ၊ယားနာတို႔အားသုတ္လိမ္းျခင္း၊ေသာက္ျခင္း
ျပဳပါကဝဲကိုက္၊ယားနာေပ်ာက္ကင္း၏။
၎ျပင္လိပ္ဆူးေ႐ႊျမစ္ကိုႀကိတ္၍လိမ္းေပးမူအဖု၊အပိန္႔အနာမ်ားႏွင့္ငန္းမန္းလိုက္၍ေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ားက်ဆင္းပါလိမ့္မည္။လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္(၅)က်ပ္၊၎အကိုင္းအခက္(၅)က်ပ္ကိုႀကိတ္၍ႏွမ္းဆီ(၂၀)က်ပ္၊ေရ(၄၀)က်ပ္ႏွင့္ေရခန္းေအာင္က်ဳိၿပီးအဝတ္ျဖင့္စစ္၍ဆီကိုယူပါ။
၎ဆီကိုလိမ္းက်ံေပးျခင္း၊၎ဆီျဖင့္မက်က္ႏိုင္ေသာအနာမ်ား၊ျပည္၊အရိအ႐ြဲအားႀကီးေသာအနာမ်ားကိုေဆးေက်ာျခင္းျပဳပါကအနာမ်ားစင္ၾကယ္၍အသားႏုတက္ခါေပ်ာက္လြယ္၏။
#ကာနယ္ခ်ဳိပရာ၏အျမင္
၎လိပ္ဆူးေ႐ႊသည္ေသြးစိမ္းထြက္အနာမ်ား၊ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါမ်ား၊ခပ္သိမ္းေသာအေဖာေရာဂါမ်ား၌
မ်ားစြာအက်ဳိးျပဳေသာေဆးပင္ျဖစ္၏။
***ေရာဂါအလိုက္အသုံးျပဳပံု***
#အၿမံဳေပ်ာက္ေဆး
လိပ္ဆူးေ႐ႊျမစ္ကိုႀကိတ္၍ေယာက်္ားႏွင့္မိန္းမတစ္ခြက္-၈ပဲသားမ်ွညနံနက္(၃)ရက္မ်ွႏြားႏို႔ႏွင့္ေရာ၍မွန္မွန္သုံးေဆာင္ပါကကိုယ္ဝန္မတည္ေသာမိန္းမမ်ား
ကိုယ္ဝန္တည္ရွိပါလိမ့္မည္။
#လိင္နိမိတ္ေရာဂါ(လူပ်ဳိနာ)
လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္ႏွင့္ျငဳပ္ေကာင္းကိုဆတူျပဳတ္၍တစ္ခြက္စာ(၆)ပဲသားမ်ွနံနက္၊ညသုံးစြဲပါမူလိင္နိမိတ္ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းပါလိမ့္မည္။
#ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးနည္း
လိပ္ဆူးေ႐ႊ႐ြက္(၄)က်ပ္၊ေရ(၆၀)က်ပ္ႏွင့္(၈)က်ပ္သားက်န္ေအာင္က်ဳိပါ။တစ္ခြက္စာ-(၁)က်ပ္(၈)ပဲသားမ်ွပ်ားရည္ႏွင့္ေရာ၍နံနက္ညေသာက္ပါ။
ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါမ်ားေပ်ာက္ကင္းပါလိမ့္မည္။
#အတိသာရဝမ္းသြားေရာဂါေပ်ာက္ေဆး
ယင္း၏က်ဳိရည္တြင္ခ်င္းေျခာက္မႈန္႔ျဖဴး၍ကေလးကိုတိုက္ေသာ္ကေလး၏အတိသာရဝမ္းသြားေရာဂါေပ်ာက္ကင္းေလသည္။
#Source : Google
Medicinal Plants of Myanmar -(FREDA)
Dr.Kyaw Soe,Daw Tin Myo Ngwe
လက္ေတြ႕အသုံးခ်ေဆးဖက္အပင္မ်ားေပါင္းခ်ဳပ္
-က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန
အရွင္နာဂသိန္ပုံျပေဆးအဘိဓာန္-တတိယတဲြ
